انتخاب همسر با مشورت یا استخاره؟

مشورت در اسلام از ارزش بالایی برخوردار است و در قرآن و احادیث بدان سفارش شده است.

خدای متعال در قرآن به پیامبرش می فرماید: وَ شاوِرْهُمْ فِي الْأَمْرِ فَإِذا عَزَمْتَ فَتَوَكَّلْ عَلَى اللَّهِ[1] یعنی ای پیامبر در کارها با مؤمنین مشورت کن و هنگامی که تصمیم گرفتی بر خدا توکل کن و درباره مؤمنین می فرماید: وَ أَمْرُهُمْ شُورى‏ بَيْنَهُم[2] یعنی مؤمنین کارهایشان را با مشورت انجام می دهند.

در احادیث نیز به مشورت سفارش شده است از باب نمونه به پیامبر صلی الله علیه و آله گفته شد:

احتیاط در چیست؟ حضرت فرمودند: مشورت کردن با صاحب نظران و پیروی از آنها. [3]

این مشورت کردن با افراد عاقل و آزموده به معنای استفاده از نتایج گرانبهای تجربیات آنهاست.

کسانی که در کارهای مهم با دیگران مشورت می کنند کمتر دچار لغزش و ندامت می شوند لذا باید مشورت کرد اما چه کسی شایستگی مشورت و مشاوره را دارد؟

در حدیث امام صادق علیه السلام بیان شده است که : در مورد مشورت چهار شرط را باید رعایت کرد و الّا ضرر آن از منفعتش بیشتر خواهد بود:

اول اینکه طرف مشورت عاقل باشد دوم اینکه آزاده و دیندار باشد سوم اینکه دوست و برادر باشد چهارم اینکه تمام اطلاعات خودت را در اختیارش بگذاری بطوری که اطلاعات او به مقدار اطلاعات تو باشد و راز تو را مخفی بدارد زیرا اگر عاقل بود از مشورت با او می توانی استفاده کنی و اگر آزاده و دیندار بود در خیر اندیشی برای تو جدیت خواهد کرد و اگر دوست و برادر بود اسرار تو را پنهان خواهد کرد و اگر تمام اطلاعات خود را در اختیارش قرار دادی بهتر می تواند مورد مشاوره قرار گیرد و مصالح تو را بازگو کند.[4]

بنابراین انسان باید در کارهای مهم با افراد دانا و باتجربه و دیندار و خیرخواه مشورت کند و بالاخص در امر ازدواج، بهترین کسانی که می توانند مورد مشاوره جوانان برای ازدواج قرار گیرند پدر و مادر هستند، مشروط بر اینکه دانا و اهل اطلاع باشند.

پدر و مادر خیرخواه ترین و امین ترین افراد نسبت به فرزندان هستند.(البته باید توجه داشته باشند که نقش مشاور و راهنما را ایفا کنند و تصمیم گیری را بر عهده فرزند خود بگذارند نه اینکه تصمیم گیرنده باشند و ازدواج را بر آنها تحمیل کنند) بعد از پدر و مادر از کلیه افراد مطلع و دیندار و امین ( از بستگان و دوستان و آشنایان) مورد اعتماد می توان استفاده کرد. لذا مشورت در امر ازدواج از جایگاه بسیار مهمی برخوردار است اما بعد از مرحله تحقیق، خانواده ها برای شناخت طرف مقابل(چه دختر و چه پسر) باید به تحقیق بپردازند و اگر باز هم تردید دارند با یک یا چند نفر افراد مطلع و مورد اعتماد مشورت نمایند. اما استخاره موقعی ضرورت می یابد که از راه تحقیق و مشورت به نتیجه مطلوب نرسیده و هنوز متحیر باشند.

استخاره چنان که از نامش پیداست یک نوع دعا و طلب خیر است که انسان در حال تحیر و بلاتکلیفی دست به دعا برمی دارد و از قادر متعال مسئلت می کند که آنچه را به صلاح دین و دنیا و آخرت اوست پیش آورد و وسیله اش را فراهم سازد. آنگاه با توکل به خدا و امید استجابت دعا خودش را از بلاتکلیفی نجات می دهد و وارد عمل می شود و مطمئن می شو د آنچه صلاح واقعی دنیا و آخرت اوست پیش خواهد آمد. بنابراین تحقیق و مشورت بر استخاره تقدم دارد یعنی اگر نتیجه تحقیقات خوب بود باید عمل کرد و نیازی به استخاره نیست. ( چرا که گاهی استخاره های بی مورد باعث سرگردانی و مانع عمل می شود)