از عوامل بروز نارضایتی در خانواده

من عمل صالحا من ذکر او انثی و هو مومن فلنحیینه حیاة طیبة و لنجزینهم أجرهم باحسن ما کانوا یعملون. هر کس از مرد یا زن، کار شایسته کند و مومن باشد قطعا او را با زندگی پاکیزه ای حیات (حقیقی) می بخشیم و مسلما به آنان بهتر از آنچه انجام می دادند پاداش خواهیم داد.[1]

امیر المومنین علی(ع) در پاسخ به پرسش از آیه " فلنحیینه حیاة طیبة" فرمودند: منظور زندگی همراه با قناعت است.[2] و پیامبر اسلام (ص) فرمودند: بهترینان امت من اشخاص قانعند و بدترین آن ها طمعکاران.[3]

یکی از صفات اخلاقی مهم که در متون اسلامی به تاثیر آن بر زندگی دنیوی و اخروی اشاره شده است قناعت است چنان که امام حسین(ع) می فرمایند: قناعت مایه آرامش است[4] و در جای دیگر پیامبر اسلام(ص) می فرمایند: به آنچه داده شده ای قانع باش تا حسابت سبک شود.[5]

در عصر حاضر وسائل رفاهی گسترش پیدا کرده و زمینه استفاده از امکانات جدید و تجملی روندی رو به افزایش یافته است. این امر باعث شده در محیط خانواده ها نیز تفاوت های بسیاری در امکانات زندگی مشاهده شود. از سویی، امکان زندگی مادی بهتر برای همگان میسر نیست و  در این رقابت بسیاری عقب می مانند. این اختلاف درآمد و تفاوت در مواهب زندگی مادی ممکن است زمینه ای برای بروز نارضایتی و تعارض در خانواده شود. در تعالیم اسلام برای پیشگیری و کاهش این اختلاف افراد به قناعت توصیه شده اند.

فرد قانع به اندازه ای از مواهب مادی که نیازهای او را کفایت می کند رضایت می دهد. امیر المومنین علی(ع) می فرماید: کسی که به اندک دنیا قانع نباشد، ثروت بسیار آن، هر چه هم گردآورد او را بی نیاز نمی سازد.[6] البته در مورد زن، بر قناعت و سعی در کم توقعی بیشتر تاکید شده است.[7] شاید به این علت که معمولا مسئولیت تأمین معاش خانواده بر عهده مرد است و وی فشار روانی بیشتری را متحمل می شود، در نتیجه فشار و تحمیل زن بر او مشکلات را تشدید می کند.

توصیه اسلام برای ایجاد حالت قناعت در افراد، توجه به خانواده هایی است که از سطح مواهب مادی پایین تری برخوردارند و ایجاد ارتباط بیشتر با اینگونه خانواده ها نه چشم دوختن به زندگی افراد بالاتر از خود و خود را گرفتار حسرت و اندوه کردن. امام صادق(ع) می فرمایند: به ناتوانتر از خودت بنگر و به توانگر از خود منگر زیرا که این کار تو را به آنچه قسمت تو شده است قانع تر می سازد.[8]

همچنین، روحیه حرص و طمع را که در بیشتر افراد موجود است به جهات دیگری مانند رشد و تکامل معنوی و علمی سوق دهند.

اعضای خانواده در صورتی که موفق شوند قناعت را در خود پرورش دهند و چشم ار نگاه به زندگی مادی و تجملی دیگران فروبندند در مرحله اول از حسرت و غم نجات می یابند. چنانکه امیر مومنان علی (ع) می فرمایند: کسی که قانع باشد اندوهگین نمی شود[9] و در مراحل بعدی به عزت نفسی می رسند که در عین کمبودها احساس بی نیازی می کنند در روایتی دیگر آمده است که با قناعت است که عزت به دست می آید[10] و شخص قانع توانگر و بی نیاز است اگر چه گرسنه و برهنه باشد.[11]

این حالت زندگی را در تلقی فرد گواراتر و لذت او را بیشتر خواهد کرد.

جنانکه در کلام اولیا الهی آمده است: فرد راضی به درآمد و قسمت خود از گواراترین زندگی در بین مردم برخوردار خواهد بود. به گفته حضرت علی(ع) قناعت گواراترین زندگی است.[12] و اگر جز این باشد اعضای خانواده در حسرت و کمبودها به سر برده و زندگی در نظر آنها تلخ و دشوار می شود[13] و به دنبال آن اختلافات بروز کزده و تشدید می شود.

---