خداوند می فرماید : «مرا بخوانيد تا (دعاى) شما را بپذيرم! كسانى كه از عبادت من تكبّر مى ورزند به زودى با ذلّت وارد دوزخ مى شوند!» (غافر،60)[1]
آیا وقتي ما در برابر خداوند قرار مي‌گيريم با زماني كه علي(ع) در مقابل خدا قرار مي‌گرفت يكسان است؟! با زماني كه امام كاظم (ع) يا امام سجاد(ع) در مقابل خدا قرار مي‌گرفت يكسان است؟! اگر ما در هنگام دعا، همان خضوع و خشوع را داریم چه شده كه آنها دربرابر خداوند استكبار نمي‌ورزيدند و وقتی به سجده مي‌افتادند دايماً اشک مي‌ريختند تا جایی که زير پيشاني گل مي‌شد، ولی ما این چنین نیستیم؟
دلیل نبود خضوع و خشوع در دعا، «قساوت» است. يكي از خطرناك‌ترين بيماري‌هاي كنوني جامعه ما «بیماری قساوت» است به طوري كه غالبا در برابر خشيت الهي ترس و خضوع و خشوع نداریم.
تأكيد زيادي در روايات وجود دارد که گريه قلب انسان را شست‌وشو و جلا مي‌دهد. حتي در در روايات مکرر آمده است كه اگر فردی نمي‌تواند گريه كند، سعی کند يك قطره اشک از چشمش بيايد. براي اينكه اين فرد به مرور زمان ياد بگيرد چگونه بايد قلبش را شست‌وشو دهد.
در روایت هست که فردی از امام مي‌پرسد : من در مناجات با خدا يا دعا هيچ وقت گريه‌ام نمي‌آيد اما اگر به فكر موردي كه به من ضرري خورده يا مشقتي براي من ايجاد شده مثلاً حالا در فلان جا كشتي‌ام غرق شده اگر يادش بيفتم گريه‌ام مي‌آيد اين اشكال دارد كه من به خاطر اين چيزها در حين دعا گريه كنم؟ حضرت مي‌فرماید: نه تنها اشكال نداره بلكه اين مستحب هم هست.
یا اینکه در روايات داریم كه اگر مي‌بيني كه حال گريه و اشک در تو ايجاد نميشود و اشک تو جاری نمی شود خودت را وادار بكن به اينكه گريه كني.
بنابراین ما بايد عادت بكنيم كه خضوع و خشوع در برابر خداوند را در خود ایجاد کنیم. اين راهها تماماً به اين خاطر هست كه به مرور قساوت در ما از بين برود.
برگزیده ای از سخنرانی «دعای کمیل»
[1] ادْعُوني أَسْتَجِبْ لَكُمْ إِنَّ الَّذينَ يَسْتَكْبِرُونَ عَنْ عِبادَتي سَيَدْخُلُونَ جَهَنَّمَ داخِرين