مقدمه ای بر بخش سبک زندگی

سخن آغازین:

هر عملی بر مبنای اندیشه‌ای است، و هیچ‌ عملی از اندیشه‌ای که آن را پشتیبانی می‌کند بی‌نیاز و خالی نیست، چه انجام دهنده آن آگاه باشد، چه ناآگاه.

از این جهت منش اسلامی آن است که بر مبنای بینش اسلامی استوار باشد و بینشی را که به عمل صحیح نینجامد، باید بررسی کرد؛ یا خطاست یا هنوز آن قدر ضعیف است که بر قلب اثر نکرده است تا منشأ عمل باشد.

منحصر کردن زندگی دینی در نماز، روزه، حج و زیارت، ناشی از غفلت است، غفلت از اینکه تمام مراتب و شئون زندگی انسان؛ حیات فکری، جسمی و اجتماعی انسان؛ باید الهی باشد. گویا فراموش کرده‌ایم رب العالمین برای جزییات زندگی هم برنامه‌ دارد و این برنامه را مبلغان الهی به ما آموزش داده‌اند. نه فقط نماز و روزه و حج ما باید بر نماز و روزه و حج اسوه‌های الهی عرضه شود، بلکه باید در پی این باشیم که اعمال و رفتار روزمره‌مان را با رفتار سرمشق‌های الهی تطبیق دهیم. و این عرصه، یعنی عرصه حیات اجتماعی، فراخ‌تر و پیروی از سرمشق ها در آن سخت‌تر است.

همان طور که واجب است احکام مورد نیاز خود را از اسوه های دین فرا بگیریم تا عباداتمان صحیح باشد، شئون مختلف زندگی را نیز باید از آنان فراگیریم تا بتوانیم بر راه آنان پابرجا بمانیم. این شناخت خود دو جنبه خواهد داشت، بینش و منش. در تأسی به سیره اولیای  الهی باید هم بینش خود  و هم منش خود را بر آنها عرضه کنیم تا هر دو را توأمان تصحیح کنیم.

متاسفانه از مهم‌ترین گرفتاری‌های جامعه امروز ما بی توجهی به سرمشق ها یعنی غفلت از حدود الهی در روابط اجتماعی است. در حالیکه تکالیف و وظایفمان را خوب نمی‌شناسیم، وظایف دیگران در مقابل خود را آموخته‌ایم و همواره در پی گرفتن حق و مطالبه آن هستیم به جای تلاش برای ادای تکالیف خود.

این در حالی است که امام سجاد(ع) در رساله حقوق، انسان را در تمام حالاتْ مکلف به ادای حق دانسته و تمام این حقوق را حق الله می داند :

"بدان، که براستی خدای را بر تو حقوقی است، که در هر حال تو را احاطه کرده است. در هر حرکت که بنمایی یا هر سکون که داشته باشی، یا هر موقع و منزلی که فرود آیی، یا عضویی که به‌کار گیری یا وسیله و ابزاری که به‌کار بری و در آن تصرف نمایی."

جنبه الهی حقوق به این معنا است که در تمام شئون زندگی، خود را در محضر رب‌ العالمین ببینیم و حق را نه برای خوش‌آمد افراد یا به سبب طلب آنها بلکه به منظور برپاداشتن امر خداوند متعال ادا کنیم.

از نگاه اولیای الهی جامعه اسلامی جامعه‌ای است که در آن حقوق را به مطالبه افراد از یکدیگر تنزل ندهند و هر کس بیش از آنکه در پی گرفتن حق خود باشد در پی ادای تکلیف خود است.

در سبک زندگی اسلامی ظرافتهایی است که باید ما را به مداقه در عمل خودمان وا دارد به ویژه آن که عادت ما به سبک های دیگر در عصر کنونی، ما را با واقعیت سبک  زندگی اسلامی، بیش از پیش بیگانه کرده است. در این بخش برآنیم تا به این ظرافت ها بپردازیم.