چگونه به فرزند خود محبت کنیم؟

بی شک یکی از اساسی ترین نیازهای انسان پس از نیازهای زیستی نیاز به محبت است به گونه ای که اگر این نیاز انسان برآورده شود تا حد بسیاری در برابر نیازهای زیستی مقاومت کرده آن را تحت تأثیر خود قرار خواهد داد.

سیره عملی و احادیث پیشوایان معصوم (ع) نشان دهنده ی توجه ویزه مکتب تربیتی اسلام به این اصل مهم است.

پیامبر اکرم (ص) فرمودند: فرزندان خود را دوست بدارید و برآن ها ترحم کنید.[1] فرزندان خود را ببوسید که برای هر بوسه درجه ای در بهشت به شما خواهند داد که فاصله ی هر درجه پانصد سال است[2] و نگاه محبت آمیز پدر به صورت فرزند عبادت است.[3]

از جمله آثار مترتب بر محبت به کودک عبارتند از:

- رفع و ارضای نیاز طبیعی کودک

- اعتماد به نفس

- یادگیری شیوه محبت به دیگران

- جلب اعتماد کودک به محبت کننده

امام علی (ع) در این زمینه می فرمایند:

قلب های انسان ها وحشی است هر کس به آن ها محبت کند به او روی خواهند آورد.[4]

- جلوگیری از بسیاری از انحرافات

- ایجاد ارتباط بین مربی و متربی

پس اگر والدین محبت لازم را به کودک را داشته باشند کودک نیز آنان را دوست خواهد داشت و به سخنان آنان گوش فراخواهد داد.

در بررسی سیره و احادیث معصومان (ع) به نکاتی چند در این زمینه اشاره شده است از جمله:

1. ابراز محبت

امام کاظم (ع) می فرمایند: هر گاه یکی از شما برادر (ایمانی) اش را دوست دارد او را از این دوستی مطلع کند که این کار برای دوستی و رابطه بین شما بهتر است.[5]

گرچه این سیره در مورد ابراز محبت به بزرگسال است ولی وقتی محبت به بزرگسال و آگاه کردن وی از محبتی که نسبت به او وجود دارد لازم است و در پایداری و دوام محبت موثر، ابراز آن به کودک به طریق اولی لازم خواهد بود زیرا بزرگسال ممکن است بتواند با شواهد و قرائنی این محبت را درک کند ولی کودکان جز از طریق ابراز محبت قادر به درک محبت بزرگسالان نیستند. لذا معصومان (ع) به شیوه های مختلف محبت خویش را به کودکان ابراز می کردند.

2. اعتدال در محبت

خروج از حالت اعتدال در هر کاری ناپسند است. ضرر افراط و تفریط در هر کاری از نفع آن بیشتر خواهد بود و محبت نیز از این قاعده مستثنی نیست. چه بسا آثار منفی محبت بیش از حد به کودک بیشتر از آثار منفی کمبود محبت باشد.

سلطه جویی و پرتوقعی کودک، ناپروردگی، ضعف روحی، زودرنجی و خود پسندی را می توان از آثار محبت بیش از حد به کودک دانست. لذا امام صادق (ع) در این باره فرمودند: بدترین پدران کسانی اند که نیکی بر فرزندان، آنان را به افراط بکشد.[6] چرا که دوستی و محبت زیاد به فرزندان باعث می شود که والدین آن چه را به مصلحت خود فرزندانشان نیست انجام دهند و خود و آن ها را به ورطه گناه و خلاف بکشانند. پیامبر (ص) به ابن مسعود می فرماید: ابن مسعود (مواظب باش) محبت و دلسوزی به خانواده و فرزندت تو را به ورطه گناه و حرام میندازد.[7]

3. روش های ابراز محبت

معصومان (ع) روش های متفاوتی را در ابراز محبت به کودکان و فرزندان خود به کار می برده اند که برخی از آن ها عبارتند از:

- بیان محبت خود به آن ها[8]

- بازی کردن با کودکان و سواری دادن به آن ها[9]

- میوه نوبر را به کودکان دادن[10]

- هدیه دادن به کودکان[11]

- بوسیدن و در بغل گرفتن و روی زانو نشاندن[12]

- دست بر سر کشیدن[13]